Dawne pieśni Legnicy. Muzyka Śląskich Synagog

KIEDY: 10 października 2025 (piątek), godz. 19:00
BILETY: Wstęp wolny (darmowe zaproszenia do odebrania w Galerii Satyrykon)
MIEJSCE: Ewangelicki Kościół Marii Panny w Legnicy (Plac Mariacki 1)

Po blisko 150 latach do Legnicy powróci muzyka, która niegdyś rozbrzmiewała w murach miejscowej synagogi – pieśni liturgiczne towarzyszące modlitwie, świętom i codziennemu życiu żydowskiej społeczności miasta. Wydarzenie „Dawne pieśni Legnicy. Muzyka Śląskich Synagog” to wyjątkowy wieczór pamięci, który połączy wykład historyczny z koncertem kantoralno-chóralnym, przywracającym zapomniane dziedzictwo muzyczne Śląska.

Wieczór rozpocznie wykład dr. Jakuba Stefka, organisty w Synagodze Pestalozzistrasse w Berlinie, wykładowcy i badacza muzyki synagogalnej, specjalizującego się w muzyce żydowskiej XIX i XX wieku. Prelekcja przybliży historię i specyfikę muzyki synagogalnej, której śląska odmiana rozwijała się równolegle z reformą liturgii żydowskiej w Europie. Szczególne miejsce zajmie w niej postać Eduarda Hamburgera – kantora i kompozytora, który w 1879 roku wydał w Legnicy zbiór śpiewów kantoralnych. Po dekadach zapomnienia, jego muzyka po raz pierwszy znów zabrzmi w mieście, w którym powstała.

Część koncertowa to prezentacja oryginalnych kompozycji autorów związanych z synagogami Śląska: Louisa Lewandowskiego (Berlin), Moritza Deutscha (Wrocław), Eduarda Hamburgera (Legnica), Moritza Tintinera (Bolesławiec) i S. L. Ehrlicha (Opole). Ich twórczość stanowi wyjątkowe połączenie duchowości judaizmu, tradycji kantoralnej oraz form i harmonii europejskiego romantyzmu. W synagogach Śląska wykorzystywano chóry męskie, organy, a muzyka była nie tylko elementem liturgii, ale także artystycznym znakiem przynależności do europejskiej kultury miejskiej.

Koncert wykona zespół wokalny Match Match Ensemble pod dyrekcją Lilianny Krych, z udziałem solisty Wojciecha Parchema (tenor) oraz Jakuba Stefka grającego na organach i fisharmonii. Repertuar obejmuje zarówno utwory chóralne, jak i pieśni kantoralne, rekonstruowane na podstawie źródeł drukowanych z końca XIX wieku.

Wydarzenie stanowi również symboliczny wstęp do obchodów 70. rocznicy śmierci rabina Leo Baecka, planowanych na rok 2026. Leo Baeck urodził się w Lesznie (Lissa) w 1873 roku, a od 1897 pełnił funkcję rabina w nowo otwartej synagodze w Opolu. Później związał się z Wrocławiem, gdzie jako duchowny i intelektualista stał się jedną z najważniejszych postaci europejskiego judaizmu. Baeck był nie tylko obrońcą tożsamości religijnej i kultury niemieckich Żydów, ale także wybitnym myślicielem i świadkiem XX-wiecznych tragedii, których doświadczył jako więzień Theresienstadt.

Dzieje Żydów w Legnicy sięgają średniowiecza, jednak to w XIX wieku – wraz z rozwojem miasta i zmianami w prawodawstwie – społeczność ta zyskała możliwość swobodnego rozwoju religijnego, edukacyjnego i kulturalnego. W 1844 roku powstała nowoczesna synagoga przy ul. Chojnowskiej, która przez dziesięciolecia była nie tylko miejscem modlitwy, ale także centrum życia muzycznego. W czasach narastającego antysemityzmu w Niemczech, legnicka społeczność żydowska zaczęła maleć, aż została niemal całkowicie zniszczona przez Holokaust. Budynek synagogi został spalony podczas Nocy Kryształowej w 1938 roku i nigdy nie odbudowany.

Dawne pieśni Legnicy. Muzyka Śląskich Synagog to symboliczny gest pamięci i przywracania nieobecnych głosów. Zapraszamy wszystkich mieszkańców Legnicy i regionu na wieczór, który połączy historię, muzykę i pamięć. Niech miasto znów usłyszy swoje dawne pieśni.

Organizator: Fundacja SPOT.ON ART

Współorganizator: Legnickie Centrum Kultury

Partner: Fundacja im. Leo Baecka w Berlinie

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: EtnoPolska. Edycja 2025.